Studieadviseurs krijgen vaak vragen van studenten over de invulling van keuzeruimte. Dat gebeurt mij ook geregeld. Wat ik in die gesprekken merk is hoezeer dit door studenten als een dilemma wordt ervaren. Ik krijg dan het idee dat een studie niet voor jezelf wordt gevolgd, maar dat het een kwestie van moeten is, zelfs als je de vrijheid daarbinnen krijgt. Studenten lijken vaak niet goed te weten wat ze met die vrijheid aanmoeten.

Dat verbaast mij. Het is toch juist super dat je nu zelf mag kiezen wat je wilt volgen?

De meeste universitaire en hbo bachelorprogramma’s bevatten keuzeruimte. Gemiddeld gaat het dan om ongeveer 5 vakken die naar eigen inzicht mogen worden ingevuld. Daar kan dan bijvoorbeeld een minor in gevolgd worden. Of je kunt deze ruimte vullen met vakken tijdens een exchange in het buitenland. Soms gelden bepaalde vakken als ingangseis voor een vervolgmaster en ga je die volgen. Of je kunt deze ruimte volledig of deels naar eigen inzicht inrichten. Heb je die vrijheid, dan kan dat vaak op alle gebieden zijn. Wat een luxe, zou je denken. In de realiteit wordt dit meestal anders beleefd.

Studenten ervaren de keuzeruimte als een cruciaal onderdeel voor op het cv en zelfs voor toekomstig werk. Alsof deze keuzeruimte bepalend gaat zijn voor een toekomstig werkgever, terwijl dit maar een onderdeel van het grotere geheel is. Ik krijg dan vaak de vraag wat ze het beste kunnen doen. Ik antwoord hier niet op maar vraag wat ze zelf het liefste zouden willen. En dan wordt het even stil. Het besef dat dit een fantastische mogelijkheid is ontbreekt. Er leeft dan de overtuiging dat verkeerde vakken kiezen grote gevolgen kan hebben voor later en dat ze dit daarom heel moeilijk zelf kunnen bepalen. Ik ben voorstander van een andere kijk hierop.

Stel dat je geïnteresseerd bent in Filosofie. Je leest er in je vrije tijd over maar je bent niet van plan er ooit je werk van te gaan maken. Dan heb je nu de kans om je hier, met de hulp van een specialist (de docent), helemaal in te gaan verdiepen. Omdat je het leuk vindt.

Altijd al een fascinatie voor Sterrenkunde gehad? Now’s your chance to explore!

Meer weten over het Romeinse Rijk? Daar is vast wel een vak in te vinden. Gewoon doen!

Maar dat staat niet goed op mijn cv wordt dan gezegd. Oh ja, waarom niet? Het sluit niet aan bij het werk wat ik wil gaan doen wordt gezegd. Als je dat denkt, sta dan stil bij het volgende:

Steve Jobs was een drop out op de universiteit. Op het moment dat hij zijn studie besloot af te breken stond hij nog ingeschreven. Hij is in de resterende tijd vakken gaan volgen waar hij zin in had, zonder specifieke bedoelingen voor later. Eén daarvan was Kalligrafie. De kennis die hij daar heeft opgedaan kon hij later toepassen in de verschillende lettertypes op de eerste MAC. Hij heeft dit uit eigen interesse gedaan en later bleek het super nuttig te zijn geweest. Ik zou daarom willen pleiten bij studenten (als die ruimte er is) om de invulling van keuzeruimte wat meer op gevoel te beslissen in plaats van op verstand. Laat je eens goed verrassen door iets wat je leuk vindt en graag doet. En niet wat per definitie moet. In het eerste deel van deze toespraak van Steve Jobs op Stanford vertelt hij over deze keuzes en hoe dit vervolgens uitpakte.